Opnieuw verhoogde sterfte onder Merels

De afgelopen weken zijn er verspreid over Nederland meer meldingen gedaan van zieke en dode Merels dan gebruikelijk. Enkele van de vogels zijn verzameld en positief getest op besmetting met het usutuvirus. Dit virus veroorzaakte van 2016 tot 2018 in ons land hoge sterfte onder met name Merels. De recente vondsten geven aan dat het virus nog steeds circuleert en Merels treft.

Volwassen mannetje Merel vermoedelijk besmet met het usutuvirus. Zieke vogels vallen vaak op doordat ze zich heel dicht laten benaderen. Het verfomfaaide verenkleed van deze vogel is niet ongewoon; veel Merels zijn in deze tijd van het jaar in de rui.

In augustus 2024 zijn via de invoerportalen van het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) en Sovon ongeveer 250 zieke of dode Merels gemeld. Dat waren er beduidend meer dan in de voorgaande maanden (zie figuur 1). De meldingen waren afkomstig uit een groot deel van het land, al ging het in Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland en de Waddeneilanden slechts om een zeer klein aantal. Uit de vogeltellingen van het LiveAtlas-project komt eveneens naar voren dat er momenteel minder levende Merels worden waargenomen dan normaal (zie figuur 2).

Figuur 1: Aantal meldingen van zieke en dode Merels in 2024, ontvangen door DWHC en Sovon.

Usutuvirus

Het usutuvirus is een arbovirus dat voorkomt bij vogels en wordt overgedragen door muggen. Het usutuvirus kan sterfte veroorzaken bij diverse vogelsoorten, waaronder uilen en zangvogels, maar vooral Merels zijn zwaar getroffen met hoge sterfte in Nederland in de nazomers van 2016, 2017 en 2018. In die jaren werden er nog aanzienlijk meer dode Merels gemeld dan nu het geval is, maar dat kan deels verklaard worden doordat er toen veel aandacht aan de ‘merelsterfte’ werd geschonken in nieuwsberichten. Zie voor meer informatie over het usutuvirus het artikel dat enkele maanden geleden werd gepubliceerd in De Levende Natuur.

Publicatie in De Levende Natuur

Figuur 2: Meldingsfrequentie van levende Merels in LiveAtlas in 2024 (blauwe lijn) ten opzichte van 2019 t/m 2023 (groene lijn). In augustus 2024 zijn duidelijk minder Merels gezien dan in augustus in de jaren ervoor.

Een deel van de dode Merels is verzameld voor onderzoek naar de doodsoorzaak door het Dutch Wildlife Health Centre en het Erasmus Medisch Centrum. Maar liefst 9 van de 12 in 2024 onderzochte Merels werd positief getest. Het ging daarbij om exemplaren uit Overijssel, Gelderland, Noord-Holland, Utrecht en Limburg. De aantallen kunnen nog verder oplopen, aangezien recent verzamelde monsters nog in onderzoek zijn. Bovendien hebben eerdere jaren laten zien dat ook er ook in september nog veel vogels besmet kunnen raken. De resultaten geven aan dat het usutuvirus nog steeds rondgaat en in elk geval onder Merels voor problemen zorgt.

Aantallen op het usutuvirus geteste vogels in Nederland van januari tot en met juli 2024:

Aantal geteste vogels (alle soorten): 65
Usutu positieve vogels (alle soorten): 18 (28%)
Geteste Merels: 12
Usutu positieve Merels: 9 (75%)

Blijf melden

Iedereen die de moeite heeft genomen om dode vogels te melden of in te zenden voor onderzoek, wordt hartelijk bedankt. Vanzelfsprekend blijven meldingen ook in de komende periode welkom. Ze vormen voor ons onmisbare signalen over wat er gaande is in de natuur.

Dode vogel melden