Zomertortels, wie ziet ze nog

Het zacht spinnende turr-turr-turr-geluid van deze duif associëren veel mensen tegenwoordig met de vakantie in Zuid-Europa. Dat is een veeg teken. De Zomertortel is de soort die het snelst achteruit gaat in Groot-Brittannië en in ons land is dat beeld niet anders, inmiddels uitgestorven soorten daargelaten.

In Engeland bedraagt de afname vanaf 1970 liefst 96%. Elke zes jaar halveert de stand. In het zuidoosten van Engeland zijn maatregelen getroffen om het aantrekkelijk te maken voor de soort zoals het aanleggen van akkertjes en het verbeteren van broedhabitat. Het onderzoek duurt vijf jaar en een onderdeel ervan is het zenderen van een aantal vogels.

Probleem tijdens trek?

Eén zendervogel heeft men kunnen volgen naar West-Afrika en weer terug naar het broedgebied. Het is nog te vroeg om al uitspraken te doen, maar de trek lijkt een groot probleem te vormen. Want bij andere vogels die van een zender zijn voorzien, is het contact verloren in Zwitserland, Frankrijk en Spanje. Vooral weersomstandigheden en de jacht lijken te bepalen of de vogels Afrika halen. De soort is maar 3-4 maanden bij ons om te broeden maar de rest van het jaar onderweg of in het overwinteringsgebied. Dat de Zomertortel daarnaast geconfronteerd wordt met voedselproblemen in het broedgebied, o.a. door het verdwijnen van allerlei 'onkruiden', staat buiten kijf. Een uitgebreide bespreking van de bedreigingen waarme Zomertortels in bijna heel Europa te maken hebben staat in het boek Living on the Edge.

Ook in Nederland sterk achteruit

Ook bij ons gaat het de soort niet voor de wind, en dat is een understatement van de eerste orde. Vanaf de jaren tachtig is een afname vastgesteld van 90%; kijk maar eens op de soortenpagina onder Aantalsontwikkeling.  Als we op dezelfde pagina switchen van de verspreiding in de vorige broedvogelatlas naar die in 2012-2015 - de huidige Vogelatlas - (let op de handige link in rood boven beide kaartjes) dan is het verschil schokkend. Het is natuurlijk nog een voorlopig beeld. Maar grote delen van de zandgronden, Flevoland, Zeeland en de Hollandse duinen lijken nu verlaten. Honderden blokken van ieder 5x5 km waarin geen enkele Zomertortel meer is aangetroffen.

Aanvullende waarnemingen

Wie nog aanvullingen heeft op het voorlopige kaartje van broedende Zomertortels, kan die doorgeven via de zogenaamde Boest-optie van de Vogelatlas. Veel vogelaars geven hun observaties door via Waarneming.nl. Door onder Gedrag goed in te vullen wat je gezien hebt - bijvoorbeeld zingende/baltsende vogel, alarmeren, nestindicatief gedrag - kunnen zulke waarnemingen gebruikt worden voor de Vogelatlas.