Muizen, muizen en nog eens muizen

Muizenplagen, ze leken uitgestorven...tot vorig jaar. Een regelrechte verrassing, met gevolgen voor allerlei vogelsoorten.

Vorig jaar rond deze tijd zagen bijzonder grote delen van Friesland eruit als een toendra. Het jaarrond groengekleurde gras had plaatsgemaakt voor donkere, gedempte kleuren, zover het oog reikte. Tijdens de 49e Midwintertelling leverde het bijzonder grote aantallen Blauwe Reigers en Grote Zilverreigers op, die de velden vaak groepsgewijs afspeurden op Veldmuizen. Ook werden veel meer Buizerds en Torenvalken geteld dan tijdens voorgaande edities. De invasie van broedende Velduilen staat menigeen nog vers op het netvlies en provinciale slaapplaatstellingen van Blauwe Kiekendieven leverden in Friesland recordaantallen op.

Waarom?

Het waarom van de muizenplaag leek raadselachtig. Muizenplagen in deze omvang waren al jarenlang niet meer vastgesteld. Met de industrialisatie van het graslandgebruik in het achterhoofd leek het onwaarschijnlijk dat ze zich nog eens zouden voordoen. Foutief gedacht...

Onderzoek

Met man en macht werd onderzoek uitgevoerd naar het veldmuizenfenomeen in Friesland, onder auspiciën van ecologisch onderzoeksbureau Altenburg en Wymenga (A & W). Hoe kwam het tot zo'n enorme muizenpiek, hoe ontwikkelde die zich en wat waren de gevolgen ervan?

Resultaten

Afgelopen maandag publiceerde A & W  een bijna 140 pagina's tellend rapport. Het wordt samengevat in dit bericht. De publicaties beschrijven hoe de stand van de Veldmuis in 2014 explodeerde en zich in een golfbeweging over Friesland bewoog tot diep in 2015. Zo werd in de nazomer van afgelopen jaar nog een slaapplaats van meer dan 100 Bruine Kiekendieven aangetroffen in het noordwesten van de provincie, waar toen nog steeds veel Veldmuizen zaten (meer daarover in Limosa dit jaar). Lees hoe de Veldmuizen profiteerden van de droge omstandigheden in de diepontwaterde raaigraslanden, de afwezigheid van koeien in de wei en het zachte weer.

Broedvogels

In het landelijke broedvogelrapport over 2014, waaraan momenteel de laatste hand wordt gelegd bij Sovon, komt de muizenplaag verschillende keren terug. Het was een goed jaar voor Grauwe Kiekendieven terwijl bij broedgevallen van Rode Wouw een voorzichtige link met de muizenstand gelegd werd. Kerkuilen beleefden een uitzonderlijk goed jaar met 2475 eerste broedsels, 520 tweede broedsels en zelfs 26 derde broedsels. Over de explosie van Velduilen op het Friese vasteland wordt uitgebreid bericht in een artikel in Limosa door Romke Kleefstra en anderen.