Bruine Kieken op trek
Half september biedt de beste kans om de trek van de Bruine Kiekendief te zien.
In deze periode van het jaar zie je regelmatig een ‘kiek’ actief vliegend, met de vleugels in een open V gehouden, in zoekvlucht de contouren van het landschap volgend. Meestal gaat het dan om de Bruine Kiekendief.
Status Bruine Kiekendief
De Bruine Kiekendief is de algemeenste ‘kiek’ van ons land (rond de 1200 broedparen). Doortrek bij ons gaat waarschijnlijk om eigen broedvogels met daarnaast ook vogels, vooral bij oostenwind, uit Zuid-Scandinavië en Duitsland. Op het menu staan kleine zoogdieren, vogels en grote insecten.
Doortrek
Op Trektellen.nl is goed te zien dat de doortrek van de Bruine Kiekendief van augustus tot begin oktober loopt.
Gemiddeld aantal exemplaren Bruine Kiekendief per week. Bron: Trektellen.nl
De grootste aantallen worden half september gezien. Je kunt ze overal zien in ons land, maar de meeste vliegen in de noordelijke en westelijke helft van het land.
Verschil in trekstrategie
De kleinere mannetjes trekken vooral naar West-Afrika. Met name de jonge vogels en een deel van de vrouwtjes overwinteren dichterbij in Zuid-Europa. Jonge vogels trekken eerder weg dan adulte vogels. Verder zien we ook nog dat vogels uit ons land en de rest van West-Europa minder ver trekken dan die uit Noord en Oost-Europa (Engelstalig artikel Bird Study).
De noordelijke vogels halen dus onze broedvogels in tijdens de trek. Onderweg wordt er vaak even bijgetankt in een gebied een zogenoemde ‘stopover’ waar voldoende voedsel is.
Gevaren onderweg
Hoewel de aantallen nog laag zijn overwintert de soort in toenemende mate in ons land, vooral in Zeeland (Castelijns & Castelijns, 2008). Het gaat daarbij vooral om jonge vogels die het voorjaar ervoor zijn geboren.
De keus om op trek te gaan en te overwinteren in Zuid-Europa of Afrika levert een aantal voordelen op. Bij de meeste soorten heeft dat te maken met voedsel en de weersomstandigheden in het broedgebied in de winter. Maar trek heeft ook een aantal risico’s zoals onvoorspelbare voedselomstandigheden in het overwinteringsgebied of gevaren onderweg.
Oorzaak sterfte
Onderzoek aan een drietal langeafstand-trekkers, waaronder de Bruine Kiekendief, toont aan dat sterfte tijdens de trek zes keer hoger is dan in andere periodes. Tijdens de najaarstrek gebeurt dit vooral in Europa en tijdens de voorjaarstrek in Afrika bij het passeren van de Sahara.
De doodsoorzaak kon niet achterhaald worden, maar de meest waarschijnlijke zijn uitputting en honger, botsing met draden of windmolen en jacht.
Slaapplaatsen: kieken in bieten
Vanaf de nazomer kunnen vogels ook gezamenlijk slapen in riet, kweldervegetatie of zelfs in een bietenakker zoals in Friesland in 2015. Dit wordt vaak gedaan als er lokaal ook goede voedselomstandigheden zijn. In Friesland profiteerden de kieken van het staartje van de muizenpiek in 2014. Vooral in Laag-Nederland kunnen de slaapplaatsen gevonden worden.
Jan Schoppers
