Vogel van de maand: Woudaap

De Woudaap is de kleinste reiger die Nederland als jaarlijkse broedvogel rijk is. De soort komt aan in mei en verlaat het land weer stilletjes in augustus of september.

Woudaapjes gedragen zich zeer onopvallend en geven de voorkeur aan kleinschalige (water)rietveldjes zoals bij dode rivierarmen, wielen, brede rietkragen langs sloten en kleine waterplassen en vijvers geheel omzoomd met stevig waterriet bijvoorbeeld. Ze zijn lastig waar te nemen maar met enig geduld en geluk (vooral in de ochtend- of avondschemer) is een wat schor blafje op te merken. Om dit typische geluid stond het Woudaapje vroeger in de volksmond ook wel als woffer of vleethondje bekend.

Ooit algemeen

Ooit was de Woudaap in delen van Nederland een redelijk normale broedvogel. Zo waren in 1965 naar schatting ongeveer 400 paren aanwezig. Daarna volgde een keldering in aantallen door verslechtering van het broedbiotoop door watervervuiling en toenemende recreatiedruk. Daarnaast heeft sterfte tijdens de trek en uiterst ongunstige omstandigheden in de overwinteringsgebieden in de wetlands van de Sahel nadien een rol gespeelt. De soort is sterk afhankelijk van de omstandigheden in hun zuidelijke overwinteringsgebied. Tegen de verwachting in – en niet goed verklaarbaar – nemen de aantallen sinds 1995 weer heel licht toe. In 2023 verging het de Woudaap bijzonder goed in Nederland. Maar liefst 39 territoria werden gemeld; een record voor deze eeuw. Ook 2024 lijkt – voor huidige begrippen – een goed jaar, tot nu toe zijn 36 territoria bekend waarvan de meeste in Zuid-Holland geteld zijn (9). De andere territoria werden gemeld in Noord-Brabant (6), Noord-Holland (6), Gelderland (4), Overijssel (3), Utrecht (3), Groningen (2), Flevoland (1), Limburg (1) en Drenthe (1).