Veel dode Alken en Zeekoeten langs de kust
Er liggen veel dode Alken en Zeekoeten voor de kust. Zo'n massale stranding van dode zeevogels komt eens in de paar jaar voor. Maar deze keer valt volgens zeevogelonderzoeker Kees Camphuysen op dat het vroeg in het najaar is en dat het vooral om volwassen Alken gaat. De aantallen van deze soort zijn al weken opvallend hoog.
Zeevogelonderzoeker Kees Camphuysen van het NIOZ maakt melding van grote aantallen gestrande Alken: 'Op de Texelse vloedlijn liggen nu rond de 10-12 verse kadavers per kilometer en er spoelen er voortdurend meer aan. De vogels zijn omgekomen door verhongering (de Engelse term voor zo’n massastranding is een wreck). Bijzonder aan deze sterfte, afgezien van de aantallen dode vogels, is de aanwezigheid van volwassen Alken in slagpenrui (5 Alken tegen 4 Zeekoeten is de verhouding momenteel). De Alk is normaal pas veel later in de winter in dit gebied aanwezig en strandingen van Alken kennen normaal hun hoogtepunt in januari-februari.
Vroeger waren dit soort strandingen met stookolie gerelateerd, ongeveer sinds 2005 is de Noordzee zo goed als schoon wat betreft olie. Massastrandingen kwamen ook vroeger al regelmatig voor voor, dus nieuw is het fenomeen niet. Maar de verhongering van de alkachten zo vroeg in de herfst, bij rustig weer, past wel in het beeld van een reeks aan afwijkende verschijnselen in de Noordzee die in elk geval deels samenhangen met de abnormaal hoge temperaturen van het zeewater.'
Veel Alken dit najaar
Trektellers die zeevogels langs de kust tellen was het al opgevallen dat er dit najaar opvallend veel Alken langsvliegen en op het water dobberen. De aantallen liggen tientallen keren hoger dan in andere jaren (zie figuur trektellen.nl).
2023 is overigens al het zesde jaar op rij dat er veel Alken langs de kust worden gezien. De soort is vanaf de eeuwwisseling duidelijk toegenomen in de Nederlandse wateren. Tientallen Alken op een dag zien was daarvoor echt uitzonderlijk, nu niet meer. Overigens lijken Alken op afstand erg op Zeekoeten en worden deze twee soorten daarom vaak als één combinatie genoteerd (Alk/Zeekoet), waarbij Zeekoet bijna altijd veel talrijker (100-150 keer) is. Die verhouding is echter aan het verschuiven. Meer over deze tendens is te lezen in de recente zeevogelnieuwsbrief van Trektellen.nl, de Nederlandse Zeevogelgroep en Sovon.
Meldingen welkom
In totaal zijn er al 600-700 kadavers langs de kust gevonden, zo berekent Camphuysen. 'Dat aantal zal nog wel flink oplopen de komende weken.' Hij beheert een database van zeker 120 jaar strandtellingen van dode zeevogels. Het gaat om gelopen trajecten waarbij vogels goed gedetermineerd en gefotografeerd worden en niet dubbel geteld worden omdat de eerste vinder een vleugelpunt afknipt. Mensen die mee willen doen aan zijn telproject kunnen zich bij hem melden. 'Losse meldingen met een goede foto van de kop als het om een Alk gaat of met een foto van de ondervleugel als het een Zeekoet betreft kun je op waarneming.nl zetten. Daar kan ik ook wat mee. Maar laat ze alsjeblieft liggen.'
Uitgesproken zeevogels
Doorgaans zijn Alken uitgesproken zeevogels, die meestal ver op zee blijven. De vogels die in de Noordzee overwinteren komen uit broedkolonies langs de rotskusten van het Verenigd Koninkrijk. Het zijn viseters die tientallen meters onder water naar hun prooien duiken, waaronder sprot en haring. De Britse populatie is na de eeuwwisseling met 40% toegenomen, wat een verklaring voor de toename langs de Nederlandse kust zou kunnen zijn. Een andere reden zou een voedselprobleem in de centrale Noordzee kunnen zijn, waardoor de (voornamelijk adulte) vogels die daar veel overwinteren naar het zuiden verschuiven.
