Onderzoek aan de Zwarte Specht

Zwarte Spechten zijn bewoners van uitgestrekte bossen op arme zandgronden. Vooral in het zuiden van het land gaan hun aantallen achteruit. Met onderzoek naar hun voedselplekken en dieet voorzien we terreinbeheerders van kennis om maatregelen te nemen. In dit onderzoek werken we onder andere met GPS-zenders.

De Zwarte Specht is in Nederland één van de meest karakteristieke vogelsoorten van bossen op arme zandbodems. De laatste twee decennia is er verspreid door Nederland sprake van een afname van de aantallen. Die is het sterkst in de provincie Noord-Brabant en het aangrenzende Noord-Limburg. Voor deze soort is in verband met de Vogelrichtlijn in Nederland een instandhoudingsdoelstelling opgesteld en zijn meerdere Natura 2000 gebieden aangewezen met hun eigen gebiedsdoelen. Deze doelen komen door de afname onder druk te staan.

Kennis van de ecologie

De afname van de Zwarte Specht wordt wel geweten aan een verminderde beschikbaarheid van voedsel. Zo is bekend dat verzuring en vermesting door stikstofdepositie het voedselweb in arme bossen sterk kan aantasten. Weinig is bekend over de zaken die er voor de Zwarte Specht echt toe doen in Nederland: voedselkeuze, habitatgebruik, overleving en reproductie. Het ontwikkelen van kennis van de ecologie van de Zwarte specht in Noord-Brabant en andere delen van Nederland is noodzakelijk om de afname van deze soort hier te kunnen verklaren.

Dieetonderzoek

De Provincie Noord-Brabant verleende in 2017 subsidie voor het uitvoeren van onderzoek naar het dieet en voedselaanbod van de Zwarte Specht in Noord-Brabant. Samen met Stichting Bargerveen en Stichting BioSFeer onderzoeken we het dieet van nestjongen in verschillende Brabantse gebieden. In aanvulling daarop meten we het prooiaanbod op de Brabantse Wal, mede dankzij de aanwezigheid van Zwarte Spechten een Natura 2000-gebied. Ook rusten we spechten met een GPS-zendertje uit, zodat we de locaties van foerageren te weten komen en het voedselaanbod ter plekke kunnen bekijken. Hiermee wordt een beeld verkregen wat de belangrijke voedselgebieden voor de Zwarte Specht in het bos zijn. Dit kan terreinbeheerders van bosgebieden helpen om maatregelen te nemen voor de soort.

Gegevens combineren

In zowel 2018 als 2019 werden op de Brabantse Wal twee volwassen spechten uitgerust met een zender om locatiegegevens te verzamelen. In andere bosgebieden in Noord-Brabant is alleen dieetonderzoek gedaan. Naast het Brabantse onderzoek wordt elders in Nederland onderzoek aan de Zwarte Specht uitgevoerd. In Drenthe loopt sinds 2016 zenderonderzoek naar het ruimtegebruik van deze soort. Stichting BioSFeer deed eerder op de Veluwe naar dieet en voedselbeschikbaarheid. Door de resultaten uit deze verschillende onderzoeken te combineren kan de dataset aanzienlijk worden vergroot en zal het eindresultaat van het onderzoek meer algemeen geldend voor Nederland worden.