Effecten van stikstof op vogels in kaart
De beoordeling van nieuwe stikstofbronnen vormt een knelpunt bij vergunningaanvragen in het kader van de Nb-wet, omdat op veel plaatsen de stikstofdepositie nog steeds te hoog is. De beoordeling van de stikstofgevoeligheid van vogels in Natura 2000-gebieden is niet eenvoudig. Stikstof heeft geen directe effecten op de gezondheid van vogels, maar werkt wel door in de kwaliteit van het leefgebied van vogels.
Sovon heeft samen met B-Ware en Natuurbalans in opdracht van de Provincie Limburg een handig hulpmiddel ontwikkeld in de vorm van leefgebiedkaarten voor vogels. Door leefgebiedkaarten te combineren met soortspecifieke gevoeligheid voor stikstof en verschillende stikstofscenario’s ontstaat er beter inzicht in de mogelijke effecten van nieuwe stikstofbronnen op vogels.
Leefgebiedkaarten
Als eerste stap hebben we habitatgeschiktheids (HSI) modellen ontwikkeld voor de vogels van Natura 2000-gebieden in Limburg. Op basis van deze modellen zijn leefgebiedkaarten gemaakt. Deze laten zien waar zich optimaal en suboptimaal leefgebied bevindt en waar de soort daadwerkelijk is aangetroffen (fig 1). Vanwege externe werking is een buffer van 3 km aangehouden.
Uitwerking voor stikstofscenario’s
Vervolgens is voor deze leefgebieden per soort en biotoop (bijvoorbeeld droge heide voor nachtzwaluw) een kritische depositiewaarde (KDW) bepaald op basis van literatuur en expert kennis. Voor elk vlakje op de kaart kan bij een bepaalde stikstofdepositie worden uitgerekend of de KDW wordt overschreden of niet. Dit is uitgewerkt voor vier stikstofscenario’s naar nieuwe leefgebiedkaarten waarbij zichtbaar is gemaakt voor welk deel van het leefgebied de KDW wordt overschreden (fig 2). De stikstofscenario’s zijn berekend met AERIUS.
Beoordeling van stikstofbronnen
De leefgebiedkaarten en het achterliggende model brengen gedetailleerd in beeld welke delen van het Natura 2000-gebied geschikt zijn als actueel en potentieel leefgebied voor een bepaalde soort en hoe de omvang en kwaliteit van dit leefgebied toeneemt als gevolg van de voorspelde afname van stikstofdepositie. Dit kan nog versterkt worden door middel van beheer dat stikstofdepositie compenseert (herstelstrategieën).
Gelet op de zekerheid die de Natuurbeschermingswet 1998 eist dat de natuurlijke kenmerken van een Natura 2000-gebieden niet mogen worden aangetast is zorgvuldige toetsing een vereiste als de achtergrondconcentratie hoger ligt dan de KDW. Een deel van de vogelrichtlijngebieden is niet geschikt als leefgebied. Hiervoor mag geconcludeerd worden dat stikstofdepositie voor de betreffende soort geen doorslaggevende rol speelt.