Zingende Fluiters: wat tel je eigenlijk?

28 juli 2016 Nieuws

De heerlijk stuiterende zang van Fluiters is al enige weken verstomd. Misschien is er hier en daar nog een nest actief, maar binnen enkele weken zullen Fluiters alweer grotendeels het land uit zijn. De broedvogeltellers kunnen zeggen of het een goed of slecht fluiterjaar was.

Of toch niet? Want het ligt gecompliceerd bij deze soort, zo blijkt uit een prachtig artikel van Rob Bijlsma in de laatste Limosa (jaargang 89, nr. 1). Het aandeel ongepaarde mannen in de populatie verschilt sterk van jaar tot jaar maar ligt veelal hoog: 49% in 1974-2015 op de ZW-Veluwe en 54% in 2011-15 in West-Drenthe. Het vaststellen van de aantallen territoriale Fluiters in een gebied zegt dus niets over het aantal dat ter plekke tot broeden kwam.

Drie typen geluid

Houvast bij het bepalen van de broedstatus van een Fluiter is het geluid dat hij produceert.

  • Volle zang: de bekende versnellende triller, uitmondend in een pruttelend slot en vaak vergezeld van een baltsvluchtje. Ongepaarde man.
  • Kortzang: een korte, eentonige triller zonder pruttelslot en baltsvlucht. Gepaarde man.
  • Goudvinkachtig eentonig 'pju' roepje. Vogel met nest (kan man of vrouw zijn).

Gedragsverandering

Ongepaarde vogels laten de volle zang de hele dag en vaak wekenlang horen. Vogels die gepaard raken, gaan over tot de kortzang, die tot enkele dagen na het uitkomen van de eieren kan voortduren. Het vormt de contactroep tussen de man en de nestbouwende of op het nest zittende vrouw. Daarna zijn ze stil, op de 'pju' roepjes na. Deze roepjes zijn tijdens de nestjongenfase steeds vaker te horen, met een climax rond het uitvliegen.

Onvermoeibare zangers

Fluiters die nog niet gepaard zijn, kunnen schijnbaar onvermoeibaar doorzingen. Een fluiterman bij Rob's huis die op 16 mei arriveerde en op 18 juni gepaard raakte, zou 185.000 zangstrofes voortgebracht hebben, uitgaande van een gemiddelde van ongeveer 6 per minuut en een zangactiviteit gedurende vrijwel alle daglichturen.

Lessen voor de broedvogelteller

De enthousiaste broedvogelteller kan zich zelf een beeld vormen van de broedstatus van Fluiters in zijn gebied: door per individu te noteren welk type zang wordt voortgebracht (volle zang of kortzang). Is de zangplek bij een volgend bezoek stil, blijf dan een tijdje staan of ga voorzichtig wat rondstruinen. Als de vogel een nest heeft, is het 'pju' al snel te horen. Blijft het stil, ook bij volgende bezoeken, dan is de vogel vrijwel zeker vertrokken. Systematisch en gedetailleerd noteren: het kost een beetje tijd maar levert veel meer informatie op dan alleen maar een stip zetten.