Waarom naar de Sahel en niet wat verder?

Wanneer 'onze' trekvogels in de Sahel aankomen, zit er al een reis van duizenden kilometers op. Twee formidabele hindernissen, de Middellandse Zee en - vooral - de Sahara, zijn al genomen. Waarom dan niet nog even verder vliegen, naar ogenschijnlijk gunstiger streken?

Want zo'n aards paradijs is de Sahel helemaal niet, behalve dan (tijdelijk) voor watervogels, wanneer de zomerregens overvloedig waren en grote overstromingsvlaktes ontstaan. Bekijk landschapsfoto's van de Sahel, en je zult je afvragen waarom aan bomen gebonden vogelsoorten niet wat verder doorvliegen. Bezuiden de Sahel is immers een gordel met veel weelderiger vegetaties en meer neerslag.

Moreau's paradox
De schijnbaar onlogische beslissing van veel vogels om in de Sahel te blijven en niet door te vliegen, staat wel bekend als Moreau's paradox. Genoemd naar Reg Moreau, die zich hierover al het hoofd brak in zijn levenswerk The Palearctic-African Bird Migration Systems uit 1972. Er zijn sindsdien allerlei mogelijke verklaringen aangedragen, maar het raadsel bleef onopgelost.

Bomen en nog eens bomen
In een eerder bericht werd aandacht besteed aan het baanbrekende werk van Leo Zwarts, Rob Bijlsma en andere Nederlanders in de Sahel. Zij zetten op voorbeeldige wijze uiteen hoe je in dat enorme gebied onderzoek opzet om kwantitatieve informatie te verzamelen over aan bomen gebonden vogelsoorten. Door bomen af te lopen dus, meer dan 300.000 in totaal (en de meeste zonder een enkele vogel).

Het raadsel ontsluierd
Dezelfde bevlogen onderzoekers doen uit de doeken waarom de trekvogels doen wat ze doen. Het heeft te maken met stekels en enge ziektes...Het artikel is hier te lezen.

Meer lezen
Beide artikelen vormen een uitreksel uit omvangrijker publcaties die binnenkort verschijnen in Ardea, het Engelstalige wetenschappelijke tijdschrift van de Nederlandse Ornithologische Unie. Een tijdschrift dat een wereldreputatie heeft, met artikelen om de hersenen eens te laten kraken. Feed the head.