Vogelteller in de kijker - Floor Arts
Sinds 1994 ben ik, Floor Arts, als bioloog werkzaam bij Deltamilieu Projecten, een klein bedrijf dat uitgegroeid is tot een kennisinstituut voor watervogels en kustbroedvogels in het Deltagebied.
In mijn vrije tijd zet ik me in voor monitoring en onderzoek van vogels, al verschuift dat langzaam wel richting de insecten. Als het mooi weer is moet ik naar buiten. De drang om nieuwe dingen te ontdekken in de natuur is altijd voelbaar en zal nooit verdwijnen. Daarbij moet ik een doel hebben als ik naar buiten ga; iets tellen of in de volkstuin werken. Ik woon in Westkapelle en daar is voldoende te onderzoeken om mijn nieuwsgierigheid te bevredigen zoals Kluten en Dwergsterns in het Noordervroon of Scholeksters die jaarrond aanwezig zijn. Voor Sovon tel ik jaarlijks de Huiszwaluwen in Westkapelle en volg ik de broedvogels in de akkers tussen Westkapelle en Domburg (BMP-A).
Passie voor steltlopers
Mijn grote passie zijn de steltlopers, al snel vanaf dat ik begon met vogels kijken. Een van mijn eerste vogelboeken is: Shorebirds, An identification guide to the waders of the world (Hayman et al. 1986). Het is een determinatieboek dat alle steltlopers van de hele wereld behandelt met nog altijd onovertroffen tekeningen van alle kleden per soort. Ter inspiratie bladerde ik vaak in het boek. De reislust van de steltlopers sprak tot mijn verbeelding. Tegenwoordig plakt men een zender op een vogel maar in die tijd was nog weinig bekend over de overwinteringsgebieden en broedgebieden van de arctische steltlopers. Spannende verhalen over expedities naar Afrika en de Russische toendra, zoals een spectaculaire expeditie naar de Banc d’Arguin in 1973 met honderdduizenden overwinterende arctische steltlopers maakten me erg nieuwsgierig. Daar wilde ik meer van weten, er viel nog veel te ontdekken. Wat me vooral fascineert is de levenscyclus van de steltlopers. Welke beslissingen nemen ze en waarom?
Steltlopers doen het minder goed
Het gaat om diverse redenen niet goed met veel soorten steltlopers. Dat weten we dankzij de uitgebreide monitoring van aantallen vogels in Nederland, op de website van Sovon kan je de resultaten allemaal fantastisch zien. Maar om de negatieve trend te kunnen keren moeten we meer weten, namelijk waarom gaat het zo slecht. Een manier om erachter te komen is een demografische analyse. Ligt het aan de overleving van de volwassen vogels of is het broedsucces te laag? De overleving van de vogels kan je berekenen door geringde vogels te volgen in de tijd maar daar heb je wel heel veel terugmeldingen voor nodig. Sinds het gebruik van kleurringen heeft dat een grote vlucht genomen en zijn we in staat om voldoende waarnemingen te verzamelen voor die berekeningen. Dankzij de app BirdRing en website CR-birding submit (https://submit.cr-birding.org/) komen alle gegevens bij elkaar in één grote database. Dat zijn goede innovaties om als amateur mee te werken aan onderzoek. Het mooie is dat je vogels die je zelf hebt waargenomen kan blijven volgen, ook waarnemingen van andere waarnemers kan je zien waardoor je de hele life-historie van die vogel leert kennen. Het is een soort real life soap ;-). Door Sovon is ook werk gemaakt voor het systematisch verzamelen van broedsucces data. Zelf gebruik ik de webapp nestkaart.nl. Ook deze gegevens komen bij elkaar in één grote database bij Sovon. Nu is het zaak om met z’n allen voldoende data te verzamelen zodat de analisten aan het werk kunnen!
Mijn fascinatie voor Scholeksters
Door die gekleurringde vogels in mijn omgeving raakte ik gefascineerd in de Scholekster, life-histories gaven een boeiende inkijk in het reilen en zeilen van de vogels die op Walcheren broeden. De Scholekster is een beetje een ondergeschoven kindje als het om bescherming gaat, in 2022 werd die uitgeroepen tot nationale pechvogel omdat die nog meer problemen kent dan de Kievit en Grutto. Het is niet voor niets dat de soort al tweemaal is uitgeroepen tot de soort van het jaar. De achteruitgang gaat sluipend. Ik ga met de fiets naar mijn werk en zie dat in de akkers tussen Westkapelle en Vlissingen in bijna tien jaar tijd vrijwel alle broedende scholeksters zijn verdwenen.
Landelijk kleurringprogramma voor Scholeksters
Dankzij Stichting Onderzoek Scholekster (SOS) is er sinds 2009 een landelijk kleurringprogramma. Rond Westkapelle worden door Jos Tramper van ringgroep Zeeland Scholeksters gekleurringd voor de landelijke monitoring van overleving en dispersie. Ik volg jaarrond de gekleurringde vogels in mijn omgeving, bij elkaar duizenden aflezingen. Er zijn vogels die ik meer dan honderd maal heb afgelezen, ze kunnen wel dertig jaar oud worden. Ik ken alle vogels uit mijn omgeving persoonlijk en weet waar ze broeden en overwinteren. Hoewel je menselijk gedrag niet mag projecteren op vogels is duidelijk dat ze allemaal een eigen karakter hebben en dat een gemiddelde Scholekster niet bestaat. Dat is ook wat het zo moeilijk maakt om uit te vinden waarom het zo slecht gaat met de soort.
Life-histories
Als voorbeeld 3 life-histories van broedvogels uit mijn omgeving: een standvogel (RG-WLCS), een vogel die in Frankrijk overwinterde (RB-YNGB; is helaas dood want niet meer gezien na 2022) en een vogel die in de Waddenzee overwinterd (LB-LPBA).
RG-WLCS: https://submit.cr-birding.org/animals/62762/7Cn1S4OzwdsPLfwcxWMm/
RB-YNGB: https://submit.cr-birding.org/animals/59787/qxD2OGhtlXGXCVkcSiBU/
LB-LPBA: https://submit.cr-birding.org/animals/55340/ZEmZJ0F1HgyZjmknAls0/
Volg de link en verwonder je over het leven van de Scholekster.
Sinds enkele jaren wordt het broedsucces van de Scholeksters in Zeeland gemeten door een groep enthousiaste vrijwilligers, daar weten we nog verrassend weinig van. Dankzij de kleurringen weten we welke vogels het goed doen en welke vogels sukkels zijn. Waar ligt dat aan? De eerste resultaten tonen aan dat het gemiddelde broedsucces te laag is om de populatie in stand te houden.
Lees Scholeksters af!
Ondanks dat het uitermate belangrijk is om te weten hoe we soorten moeten beschermen is er maar een beperkte groep vogelaars die kleurringen afleest en broedsucces data verzameld. Om de Scholekster te kunnen redden kunnen we nog wel wat hulp gebruiken. Tip: kijk eens op de website van Stichting Onderzoek Scholekster wat je allemaal kan doen (https://www.scholekster.org/).
