Slecht seizoen van de Raaf in omgeving Uden
De Raaf is landelijk bezig met een hele goede comeback en hoewel hij makkelijk aan het verdragende geluid te herkennen is, is het vaststellen van een territorium veel moeilijker. Omdat Raven een groot territorium hebben van zo’n tien vierkante kilometer moeten de naaldbossen eigenlijk systematisch afgezocht worden om een territorium vast te stellen.
In de regio Uden, NO Brabant houdt de Ravenwerkgroep van de Vogelwacht Uden e.o. zo’n zes nestlocaties in de gaten en laat de jongen ringen als daar toestemming voor is bij de terreinbeherende organisatie.
2024 was een slecht jaar voor de Raaf. Het lijkt een aardig voorjaar geweest te zijn met februari en maart die recordwarm waren (warmste maanden sinds het begin van de metingen in 1901) maar het was ook extreem nat, met name in februari en april en ook somber. Dit zijn voor de Raven cruciale maanden omdat ze in februari al eieren leggen, die na 3 weken in maart uitkomen waarna de jongen nog 40 dagen in het nest blijven en dus eind april op zijn vroegst het nest verlaten.
De resultaten voor de Raven in de regio waren dan ook wisselend maar gemiddeld slechter dan in andere jaren.
De Raven van de Maashorst hadden een goede winter achter de rug en zijn waarschijnlijk in goede conditie aan het broedseizoen begonnen met een eerste eileg op 13 februari, drie dagen eerder dan vorig jaar. Dit was wederom landelijk één van de vroegste eerste eidatums. De Ravenwerkgroep heeft dit nest goed in de gaten gehouden en heeft samen met ringers van de Ravenwerkgroep Nederland op 5 april vijf jonge Raven geringd met kleurringen en met de gebruikelijke stalen ring van het vogeltrekstation. Op deze manier kunnen de vogels op grote afstand afgelezen worden en zo kunnen we achterhalen waar ze naartoe gaan en hoe oud ze worden! Deze jongen zijn eind april uitgevlogen en blijven tot augustus /september in de Maashorst hangen. Mocht je ze zien, geniet ervan en probeer daarna de ringen af te lezen!
De resultaten in de regio waren helaas (veel) slechter. In Heeswijk werd één jong op het nest aangetroffen dat niet al te best in de veren zat maar het toch gered lijkt te hebben. In Herperduin werden twee jongen aangetroffen die het evenwel niet gered lijken te hebben. Bij Langenboom werden twee kerngezonde jongen aangetroffen en in Erp is de broedpoging afgebroken. Een nieuw nest daar in de buurt onderging waarschijnlijk hetzelfde lot.
Landelijk is de indruk dat het natte voorjaar toch wel enige invloed heeft gehad op het broedresultaat maar ook predatie door boom- en steenmarters eist zijn tol. Opvallend is dat er steeds vaker in hoogspanningsmasten gebroed wordt waar grote nesten aangetroffen worden die vaak ook nog succesvol zijn, waarschijnlijk omdat daar geen marters komen.
Leuk detail was dat de oudervogels van het nest in de Maashorst, de ringers lijken te herkennen. Bij aanvang van het ringen als de klimmer de boom in klimt wordt er nog wel gealarmeerd maar daarna gaan ze vlak boven de klimmer in de boom zitten, net buiten zijn bereik. De laatse twee jaar ziet de klimmer dat ze daarbij constant takjes van de boom braken en die naar hem gooiden. Ook begeleidden ze de ringers helemaal terug naar hun parkeerplek en wachtten ze tot die in de auto stapten, schijnbaar om er zeker van te zijn dat ze ook werkelijk weggingen.
Annemarie van Diepenbeek, Nederlands expert op het gebied van Europese diersporen en auteur van de Veldgids Diersporen en Veldgids Diersporen van Europa heeft de werptakjes onderzocht en merkt het volgende op.
Werptakjes?
Ja, die vormen wel een bijzonder, en voor mij een totaal nieuw type dierspoor, terwijl ik me toch al 45 jaar met diersporen bezig houd. Afgebroken eindtakjes van sparren zijn meestal het werk van eekhoorns die de jonge knoppen eraf gegeten hebben. Maar dit waren afgebroken eindtakjes, zomaar verspreid op de bosbodem onder een hoge Douglasspar. Je zou ze nooit als zodanig herkennen als je niet wist hoe deze “werptakjes” waren ontstaan en wat ermee gebeurd was. Het pakketje van 16 verzamelde werptakjes ontving ik van Leo die als coördinator van de Ravenwerkgroep meewerkt aan het ringen van nestjonge raven in natuurgebied De Maashorst. Zestien stuks dus, maar dat was slechts (geschat) 60% van alle takjes waarmee de raven gegooid hadden. De klimmer liet me desgevraagd weten dat raven wel eens vaker takjes gooien als hun nest beklommen wordt.
Na 90 jaar afwezigheid broeden er vanaf 2011 weer raven in de Maashorst en sinds enkele jaren worden de nestjongen jaarlijks geringd. Via de geringde vogels is dan bij latere waarnemingen o.a. te zien waarheen en over welke afstanden de vogels zich verspreiden en welke leeftijden ze kunnen bereiken. Ringacties geven natuurlijk altijd verstoring op het moment van het ringen, maar de oudervogels keren altijd weer heel snel terug op het nest als de ringers vertrokken zijn.
De ringactie vond plaats op 4 mei 2024. Het ravenouderpaar was niet blij met de ringactie, en de oudervogels vlogen, zoals te verwachten, rond de nestboom en landden ook af en toe heel dicht op de takken bij de klimmer. De klimmer is degene die de nestboom beklimt, de jongen uit het nest haalt en in een tas aan een touw naar beneden laat zakken. Onder de boom op de grond halen de ringers de jongen uit de tas en doen zo snel mogelijk het ring- en registratiewerk (het wegen en meten van de vleugellengte en pootdikte). Ondertussen wacht de klimmer bovenin bij het nest, totdat hij de tas met de geringde jongen weer naar boven kan trekken om de jongen terug in het nest te zetten. Bij deze ringactie lieten de oudervogels hun afkeuring duidelijk blijken: ze braken het ene na het andere eindtakje van de douglas af en gooiden dat van heel dichtbij naar de klimmer. Zo kreeg de klimmer het ene na het andere takje letterlijk naar zijn hoofd gesmeten! Terwijl hij ‘bekogeld’ werd, heeft hij dit gedrag gefilmd.
De zestien douglastakjes heb ik gemeten en gewogen; het gewicht varieerde van 3 tot 16 gram, de lengte van 8,5 tot 16,5 cm. Volwassen raven wegen 900 tot 1400 gram (mannen zijn zwaarder); dit betekent dat de raven met projectielen gooiden tussen de 1 en 1,7% van hun lichaamsgewicht. Vertaal je deze gewichten naar menselijke verhoudingen, dan betekent dat u of ik een 1- tot 1,5 literpak vol water naar beneden gooien! Sterke en stoere vogels!
Door: Leo Ballering en Annemarie van Diepenbeek
