Nederlandse valk aan de Spaanse costa
Terwijl de meeste vakantiegangers juist net terug zijn, vloog een jonge Torenvalk uit de Achterhoek deze week naar de Costa Brava in het noordoosten van Spanje. Dit jonge mannetje, afgelopen voorjaar geboren in Sinderen in de Achterhoek, vertrok na een verblijf van enkele weken in het Duitse Noordrijn-Westfalen op 6 september in zuidelijke richting.
Op zijn eerste trekdag schampte hij de oostgrens van Luxemburg en aan het einde van de middag arriveerde hij bij het Noord-Franse Nancy. Na twee dagen relatieve rust vloog de vogel op 9 september naar Zuid-Frankrijk en een dag later passeerde hij via de Middellandse Zeekust de grens met Spanje, om vervolgens neer te strijken in de omgeving van Barcelona.
Voor veel vogels begint de najaarstrek al midden in de zomer. In “Vogeltrek over Nederland” (Lensink et al. 2002) is te lezen dat vanaf eind juli de eerste bewegingen van Torenvalken worden gezien op trektelposten, maar dat de trek eind augustus/begin september begint. Het gaat om een klein deel van de jonge vogels die wegtrekt, want de Torenvalk is in Nederland grotendeels standvogel. Op trektellen.nl is te zien dat dit jaar op 6 en 7 september een opvallende piek te zien was van het aantal getelde Torenvalken. Dit viel mooi samen met een paar dagen wind uit oostelijke richting en mooi weer, perfecte omstandigheden voor Torenvalken om een flink stuk te vliegen. In onze dataset van gezenderde Torenvalken zagen we van zeven vogels een verplaatsing over meer dan 100 kilometer in deze dagen, waarvan zes in de zuidwestelijke trekrichting. Vooralsnog heeft alleen het mannetje uit de Achterhoek de trek doorgezet.
Overwinteren onder de Spaanse zon
Op basis van geringde Torenvalken is bekend dat sommige vogels die in Nederland werden geboren in Spanje overwinteren en dat een enkeling zelfs in West-Afrika terechtkomt. Het aantal terugmeldingen uit Spanje is echter beperkt tot enkele tientallen (van duizenden), zoals te zien is op het kaartje van de EURING database. Dat uitgerekend één van de gezenderde Torenvalken naar Spanje vliegt is dus niet uniek, maar wel bijzonder! Het wordt nog even spannend hoe ver dit jonge mannetje zal doorvliegen. Interessant om te zien in de Animal Tracker is dat het signaal van de zender af en toe wordt opgepikt door antennes op de Balearen (Ibiza, Mallorca, Menorca), wat waarschijnlijk te maken heeft met de lage dichtheid aan antennes in de regio. Waarschijnlijk zit de vogel nog wel op het vasteland. Of andere gezenderde Torenvalken ook nog afzakken naar het zuiden is nog even afwachten. Voor de komende week wordt een stevig briesje uit het zuiden of westen voorspeld, dus dit zal niet erg motiveren om aan de trektocht te beginnen.
Dispersie en overleving
Dit zenderproject is een samenwerking tussen Wageningen Environmental Research, Sovon Vogelonderzoek Nederland en het Max Planck Institute of Animal Behavior en richt zich op de dispersie en overleving van jonge Torenvalken. Dat we de trek ook mooi in beeld krijgen is een fijne bijkomstigheid. Zoals verwacht lijkt de sterfte kort na het uitvliegen aanzienlijk, maar dat vereist nog verdere analyse. De eerste vliegbewegingen, die onderdeel zijn van de dispersie, zijn erg interessant en enorm variabel. Op het eerste oog lijken er verschillen tussen regio’s waar de valken zijn geboren en zijn er vogels die definitief de geboortegrond verlaten en vogels die na een omzwerving weer terugkomen. De vogels zijn allemaal bijna live te volgen in de Animal Tracker app.
Erik Kleyheeg
Senior onderzoeker
