Landelijke kemphaantelling

Dit voorjaar vond weer een landelijke simultaantelling plaats van slaapplaatsen van Kemphaan, om landelijk gezien een goed beeld krijgen van de ons land verblijvende aantallen.

Landende Kemphanen (en een Grutto). | Foto: Harvey van Diek

Deze telling wordt eens in de drie à vier jaar gehouden. Eerder vond deze plaats in 2019 en 2014/2015. De definitieve telresultaten laten nog even op zich wachten, maar hier is vast een impressie van het afgelopen telseizoen.

Eerste telronde

Het voorjaar van 2023 startte laat en de temperatuur bleef langere tijd aan de lage kant. De week voor de eerste telling werd gekenmerkt door koud weer. De temperatuur lag ook overdag rond het vriespunt en er viel veel neerslag in de vorm van regen en natte sneeuw. Het weer had zijn weerslag op de telresultaten van de Kemphaan. Tijdens de eerste tellingen werd op 37 slaapplaatsen één of meer Kemphanen geteld. Op slaapplaatsen die ook in 2022 werden geteld, was het aantal getelde Kemphanen dit jaar op 23 slaapplaatsen lager dan een jaar eerder. De meeste bezette slaapplaatsen lagen in de provincie Fryslân. Op zes slaapplaatsen werden meer dan 100 kemphanen geteld. De enige groep boven de 100 kemphanen buiten Frylân werd geteld in Delta Schuitenbeek bij Putten (Gld.).

Tweede telronde

Bij de tweede telling was het weer totaal anders dan tijdens de eerste telling. De eerste week van april stond een overheersende zuidenwind, wat in de regel gunstig is voor trekvogels. In deze telperiode was het aantal Kemphanen vele malen hoger dan tijdens de eerste telling. Het aantal slaapplaatsen met Kemphanen was wel licht afgenomen ten opzichte van de eerste telling. Op 25 slaapplaatsen werden Kemphanen geteld, op zeven slaapplaatsen verbleven meer dan 1000 Kemphanen, deze slaapplaatsen lagen allen in de provincie Fryslân.

Voorlopig resultaat

Het aantal Kemphanen dat tijdens de voorjaarstrek ons land aandoet stelt niet meer voor, ten opzichte van de aantallen die tot aan het eind van de vorige eeuw in Nederland werden geteld. Deze afname van de Kemphaan is geen exclusief Nederlands fenomeen, de gehele flyway-populatie neemt al decades lang af. De Europese broedpopulatie was redelijk stabiel tot in de jaren 90 van de 20e eeuw. Sindsdien is sprake van sterke aantalsafname die gepaard gaat met een enorme inkrimping van het Europese verspreidingsgebied. Een populatiestudie van de universiteit van Groningen suggereert dat het accent van de broedpopulatie significant oostwaarts is verschoven naar het Aziatische deel van het verspreidingsgebied. Uit ringonderzoek blijkt ook dat in het voorjaar steeds meer Kemphanen een oostelijker trekroute nemen en Nederland dan niet meer aan doen.

Dank aan alle tellers

Tegelijk met de Kemphaan werden ook Grutto's en Scholeksters op slaapplaatsen geteld. In de eerste telperiode (begin maart) werden 168 slaapplaatstellingen ingevoerd en in de tweede telperiode (begin april) werden 157 slaapplaatstellingen. Hiernaast zijn op veel slaapplaatsen nog aanvullende tellingen uitgevoerd, waarvoor dank aan de tellers die deze extra moeite hebben genomen.