Koereiger verovert ons land

Heb jij dit jaar al een Koereiger gezien? De kans is groot, want de laatste jaren is de soort bezig met een opmars in Nederland. De Koereiger heeft wereldwijd een enorme uitbreiding ondergaan en komt inmiddels voor op alle bewoonde continenten.

Koereigers op de slaapplaats. | Foto: Henk Meijer

De Koereiger heeft zich in ons land ontwikkeld van dwaalgast tot een echte jaarvogel. Tot 1996 werden waarnemingen beoordeeld door het CDNA. Inmiddels is de soort zelfs een onregelmatige broedvogel, met maar liefst 3 succesvolle broedgevallen in 2022.

Slaapplaatstellingen onthullen het geheim

Koereiger komt buiten de broedtijd wijdverbreid voor, maar kan ondanks de opvallende witte kleur makkelijk over het hoofd worden gezien. Van alle reigers is Koereiger het minst aan water gebonden en wordt hierom bij reguliere watervogeltellingen makkelijk gemist. Deze soort heeft de onderscheidende gewoonte om grote hoefdieren te volgen om te foerageren op opgejaagde insecten. Vanwege het geringe postuur verdwijnen Koereigers makkelijk uit zicht in diepe sloten en greppels.  Slaapplaatstellingen onthullen het geheim van de populatiegrootte buiten de broedtijd. Ons land telde afgelopen telseizoen (2022-2023) inmiddels vier regelmatig bezette (en getelde) slaapplaatsen. Hier brachten in totaal zo’n 80 Koereigers de nacht door. Hiernaast werden losse individuen geteld op slaapplaatsen van Aalscholvers en zilverreigers, in totaal waren er in het land 10 slaapplaatsen in gebruik. Dit is een enorme sprong voorwaarts. Tot en met 2020 werd incidenteel een Koereiger geteld tijdens een slaapplaatstelling van Aalscholver en zilverreigers. Dit nieuwe telseizoen ziet er veel belovend uit, met grote aantallen rond de Biesbosch en in het oostelijk rivierengebied. 

Dagritme

Het dagritme van de Koereiger bestaat uit een ochtendvlucht van de slaapplaats naar het voedselgebied in natte weilanden, akkerland of zelfs zeer droge gebieden. Deze liggen meestal binnen 19 km, maar soms tot 60 km, van de slaapplaats. Koereigers hebben hiermee een veel grotere actieradius dan de meeste andere reigerachtigen. Er zijn dit jaar enkele zeer grote slaapplaatsen van vele honderden Koereigers geteld in de Belgische provincie West-Vlaanderen, zoals in De Blankaart en in De kleiputten van Wenduine. Laatstgenoemde ligt hemelsbreed slechts 21 km vanaf de Nederlands-Belgische grens. Een deel van deze vogels vliegt vermoedelijk naar de Zeeuwse delta om voedsel te zoeken. Koereigers zijn vooral actief in de ochtend en de namiddag, midden op de dag is vaak een periode van verminderde activiteit. Ongeveer een uur voor zonsondergang vliegen Koereigers naar een voorverzamelplaats, gevolgd door een avondvlucht naar de feitelijke slaapplaats in bomen, in riet of op de grond meestal dichtbij water. Slaapvluchten gaan in compacte groepjes of in V-formatie. 

Bij jou in de buurt?

Aan de hand van slaapplaatstellingen weten we dat het aantal in ons land verblijvende Koereigers veel groter is dan we kunnen reconstrueren uit andere tellingen en losse waarnemingen. Gezien de toename van de soort, bestaat de kans dat we dit seizoen weer meer Koereigers binnen onze landsgrenzen kunnen tellen. In de maanden september en oktober waren afgelopen jaar de meeste slaapplaatsen in gebruik. Er zijn in Nederland al slaapplaatsen waar alle drie regelmatig in ons land voorkomende soorten zilverreigers gezamenlijk overnachten. Stel je eens voor Grote Zilverreiger, Kleine Zilverreiger en Koereiger samen in één kijkbeeld!  Van 14 - 30 oktober is de eerstvolgende slaapplaatstelling voor Aalscholver en zilverreigers. Ga tellen, want wie weet slapen er al Koereigers bij jou in de buurt. Kijk in de agenda voor de teldatum.