Jongen boombroedende Gierzwaluwen uitgevlogen

We ontvingen een melding van Wim Oosterhof (Hilversum) over een broedgeval Gierzwaluw in een gebruikt nest van een Grote Bonte Specht. Bijzonder genoeg om hier zijn relaas weer te geven. Onderaan de laatste stand van zaken.

Onlangs (25 mei 2020) is, na het uitvliegen van de Grote Bonte Spechten op 8 meter hoogte in een oude grove den in mijn tuin, het spechtengat direct in gebruik genomen door Gierzwaluwen. Prachtig! Ik hoor of lees dit bijna nooit. Wel heb ik Gierzwaluwen in Inari (Noord-Finland) in spechtengaten gezien.

Aantrekkelijke vliegroute

Ieder jaar is er strijd tussen de spechten en Spreeuwen en soms de Boomklevers om dit ene nest, hoewel er meerdere gaten in drie bomen bij elkaar zitten. Soms wint de specht het, volgende jaar de Spreeuw. Omdat ik 2 jaar geleden ivm de stormen enkele takken heb laten wegzagen en iets verder een enorme, 30 meter brede en 17 meter hoge Esdoorn, ontstond op de een of andere manier een aantrekkelijke vliegroute voor de Gierzwaluwen in de boomrijke omgeving.

Interesse in spechtenhol

Er zit een kleine groep van ongeveer 5 paartjes op 500-1000 meter van mijn woning. Zij foerageren vaak boven huizen in mijn omgeving. Vorig jaar, voor het eerst in 25 jaar, heb ik al bemerkt dat de giertjes interesse hadden, ze vlogen soms in de schemering langs de bomen en een keer dacht ik in de schemer er een uit te zien vliegen, laag over het gras. Dit jaar vlogen ze dikwijls het kleine rondje met een scherpe bocht, veel manoeuvreerwerk tussen bomen en takken door en iets inhoudend met een kleine beweging bij het spechtengat. Ze maakten ook verschillende geluiden en klonken erg enthousiast, ook andere exemplaren vlogen mee. Tot de dag dat de spechtenjongen uitvlogen, het leek wel of het gierzwaluwenpaar had gereserveerd, ze namen de holte direct die middag in gebruik.

Afwachten

Gelukkig zijn ze gebleven en vliegen af en toe in en uit het spechtengat. Eén route volgen ze naar het nest en drie routes naar buiten. Ik heb wat takken weggesnoeid in de ongemakkelijke vliegroutes tussen en onder de bomen. Hoe het met de jongen zal gaan bij het uitvliegen eind juli weet ik niet, want vrije lucht kunnen ze vanuit het hol niet of nauwelijks zien, er staat een boom vlak voor de opening en er hangen takken, ook afgestorven, tamelijk dichtbij. We gaan het zien hoe ze het oplossen...

Hoe bijzonder?

Gierzwaluwen broeden in Europa vrijwel uitsluitend in spleten en nissen van bebouwing. Voor zover we konden nagaan is broeden in bomen in Nederland niet eerder waargenomen. Uit bossen in Noord-Scandinavië en Oost-Europa is het fenomeen wel bekend. Ook zijn er oude meldingen in Schotland bekend van broeden in gebruikte spechtenholen. De dichtstbijzijnde concentraties met in bomen broedende Gierzwaluwen bevinden zich -voor zover we weten- in gebergtes in Duitsland. In het Harzgebergte zijn deze nestplekken al eens onder de loep genomen: de Gierzwaluwen gebruiken daar holen van Middelste en Grote Bonte Spechten in natuurlijke, oude hellingbossen. Vooral holen van oudere (levende) eiken zijn in trek.

De vraag rijst natuurlijk of dit een eenmalige boombroedpoging is geweest of is het mogelijk een nieuwe broedstrategie?

Laatste stand van zaken

Recent contact met de eigenaar leerde dat er tot 13 aug af en toe een jong voor de nestholte zat. Inmiddels zijn ze (succesvol) uitgevlogen en ontbreekt van de jongen en ouders ieder spoor. Die zijn onderweg naar Afrika.

Nesthol met een van de oudervogels (net zichtbaar) | Foto: Harvey van Diek