Flamingo's in Nederland in de lift
Niet iedereen heeft het op het netvlies, maar in Nederland leven Flamingo’s in het wild. Zo overwintert er elke winter een grote groep op het Grevelingenmeer, die daar veel bekijks trekt. Waar komen ze eigenlijk vandaan, hoe gaat het en kunnen ze hier overleven?
Flamingo’s zijn bekend uit warme, waterrijke streken, zoals het Middellandse zeegebied. Maar er bestaat sinds de jaren tachtig ook een vrij in het wild levende West-Europese populatie.
Broedpopulatie net over de grens
Die populatie broedt in zijn geheel in het Duitse natuurreservaat het Zwillbrocker Venn. Dit is een 200 ha groot natuurgebied net over de grens bij Groenlo in Gelderland, bestaande uit heide, hoogveenrestanten en plassen. Deze kolonie bestaat uit verschillende soorten Flamingo’s: (Europese) Flamingo’s Phoenicopterus roseus, Chileense Flamingo’s Phoenicopterus chilensis, voorheen een Caribische Flamingo Phoenicopterus ruber en bovendien hybrides. De Flamingo’s broeden op een eiland in een kokmeeuwenkolonie. De broedresultaten wisselen sterk. Ze zijn onder andere afhankelijk van de waterstand en de aanwezigheid van vossen in de kolonie. In 2025 werden weliswaar zes uitgekomen jongen gezien, maar deze stierven voortijdig. De oorzaak hiervan staat niet vast. Mogelijk speelt stress, door aanwezigheid van predatoren, een rol.
De Flamingo is een langlevende soort, dus het uitblijven van broedsucces zal niet meteen gevolgen hebben voor de aantallen. Ondanks de wisselende broedresultaten lijkt het de Flamingo’s voor de wind te gaan. In 2025 werden er in de broedtijd maximaal 83 geteld op het Zwillbrocker Venn; een recordaantal. Opvallend is dat Flamingo’s al decennialang alleen in dit gebied broeden. Elders in West-Europa zijn nog geen broedgevallen vastgesteld. De reden hiervoor is niet helemaal duidelijk, maar bekend is dat het Zwillbrocker Venn in de broedtijd goede voedselomstandigheden biedt, door een hoge planktondichtheid.
Buiten de broedtijd vooral in Nederland
Flamingo’s broeden dus niet in Nederland, maar er worden wel groepen pleisteraars gezien in waterrijke gebieden. Veruit de meeste zijn verbonden met de broedpopulatie in het Zwillbrocker Venn. Van maart tot juli is de broedkolonie daar bezet en worden in Nederland minder Flamingo’s gezien dan in de andere maanden. In de loop van de zomer nemen de aantallen in Nederland toe. Vaak pleistert een aantal in het IJsselmeergebied, maar de meeste gaan naar de vaste overwinteringsstek in het oostelijke deel van het Grevelingenmeer. De wintergroep daar bestaat uit zo’n zestig tot tachtig vogels. De voedselomstandigheden lijken er gunstig en het zoute water bevriest niet snel. Het totaal aantal Flamingo’s in Nederland (en West-Europa) bedraagt ruim 100 vogels, met vermoedelijk net iets meer Chileense dan Europese Flamingo’s. Het aantal Flamingo’s – en dan vooral Europese Flamingo’s – neemt in Nederland nog steeds toe.
Ook Flamingo’s uit Zuid-Europese broedgebieden in Nederland
Vondsten van botten in neolithische nederzettingen tonen aan dat er enige duizenden jaren geleden Flamingo’s in het wild leefden in Nederland. Het recente voorkomen wordt in eerste instantie gelinkt aan ontsnapte of vrijgelaten siervogels. Echter, Zuid-Europese broedvogels kunnen zwerfgedrag vertonen. Dat was al aangetoond door waarnemingen van in Italiaanse broedgebieden gekleurringde vogels, die opdoken in Oostenrijk.
In 2020 werd een groepje van zeven Flamingo's in Nederland waargenomen, waarvan twee vogels gekleurringd waren in Zuid-Spanje. Daarmee is aangetoond dat vogels van wilde oorsprong Nederland kunnen bereiken. Dit groepje dook in juli 2020 eerst op in het Limburgse Milsbeek en een dag later in Polder IJdoorn bij Amsterdam. De vogels zwierven een tijd door Nederland en werden onder andere gezien op Marker Wadden en Oostvaardersplassen. Ze sloten zich in het najaar (tijdelijk) aan bij de bekende groep in de Grevelingen. De gekleurringde vogels waren als nestjong geringd in Fuente de Piedra, Andalucía, Spanje op 17 augustus 2019 en 7 augustus 2010. Dat is op ongeveer 2000 kilometer van de Nederlandse waarnemingslocaties. Deze vogels blijken vaker te zwerven. De ring van de laatste vogel was eerder afgelezen op 16 april 2016 langs de Adriatische kust bij Ravenna, Italië.
Waarnemingen doorgeven
Sovon volgt het voorkomen en de aantalsontwikkeling van Flamingo’s in het Meetnet Watervogels.
Daarnaast zijn ook losse waarnemingen welkom. Deze kunt u doorgeven op Waarneming.nl of Telmee.nl.
Kijk op exoten
Dit artikel verscheen in de nieuwsbrief Kijk op Exoten. Deze nieuwsbrief maakt onderdeel uit van het Signaleringsproject Exoten, dat op initiatief van het Team Invasieve Exoten (Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit) is opgestart.
André van Kleunen
Senior adviseur vogelecologie
