Duiven in het dorp

In het Meetnet Urbane Soorten worden broedvogels van dorp en stad gevolgd vanaf 2007. De duif staat voor liefde en vrede, maar sommige mensen zien duiven liever gaan dan komen. Hoewel je dat niet direct van ze afziet behoren ze tot de slimste vogelsoorten.

Turkse Tortel, Zomertortel en Houtduif in een tuin in Kekerdom. Een zeldzame combinatie. Foto: Harvey van Diek

In Nederland broeden vijf soorten duiven: de Houtduif, Holenduif, Turkse Tortel, Stadsduif en Zomertortel. Van deze soorten komen er vier voor in bebouwd gebied. De Houtduif en Holenduif zijn in de vorige eeuw als typische bosbewoner geswitcht naar halfopen agrarisch en urbaan gebied als belangrijkste broedhabitat. De soorten die in Nederland broeden hebben een lang broedseizoen en kunnen meerdere legsels produceren. Het voedsel bestaat uit zaden en groen (knoppen, blad en jonge scheuten) en Stadsduif en Houtduif zijn ook niet vies van rondslingerende etensresten. Jongen worden de eerste week gevoed met 'duivenmelk' uit de krop van de ouders. Houtduif en Holenduif kunnen voedselvluchten maken over meerdere kilometers naar gebieden buiten het urbaan, zoals pas geoogste graanakkers.

Meer of minder duiven?

In 2022 zijn tijdens de drie tellingen doorgegeven: Houtduif 45.160 ex, Turkse Tortel 13.725, Stadsduif 9.230 en Holenduif 1.640. De Houtduif heeft ook de ruimste verspreiding in 872 postcodegebieden, terwijl de Holenduif de laagste presentie had met 372 gebieden. Naast deze duiven worden jaarlijks ook enkele Zomertortels en Lachduiven gemeld in MUS. De Stadsduif en de Turkse Tortel laten een lichte afname zien, de Houtduif is al jaren stabiel en de Holenduif is de enige die licht toeneemt landelijk in MUS (figuur 1). Dus grofweg nemen de aantallen af. De soorten hebben landelijk in het zuiden en midden van het land hogere dichtheden dan in het noorden (Vogelatlas).

Holenduiven komen vooral in agrarisch gebied voor. Foto: Harvey van Diek

Figuur 1. Vier duiven. Aantalsontwikkeling (index) in MUS in 2007-22. ( ) de trend.

Waar heb je het meeste duif?

MUS is een punttelling en de locatie van elk punt kan gekoppeld worden aan een type wijk (figuur 2). De Stadsduif is de meest urbane duivensoort en gedijt het beste in oude en gesloten wijken. De Houtduif komt in alle wijktypes voor, zonder grote onderlinge verschillen; open wijken, met iets meer groen, zijn net iets populairder. De Holenduif is de minst algemene duif van de vier. In urbaan broedt deze soort vooral in grote gebouwen. De Turkse Tortel komt het meest voor in woonwijken en in park en bedrijventerrein zijn de aantallen lager. Het meeste duif tref je aan in oude wijken en gesloten wijken. Stadsduif en Houtduif zijn daar het meest prominent aanwezig en daardoor bij een deel van de menselijke bewoners het minst populair door geluid en poep. Beide soorten nemen niet toe (stabiel en afname) en de Turkse Tortel neemt ook af, dus de kans op iets minder duif in de toekomst is aanwezig. Maar er valt nog genoeg te genieten. De eerste duivenparen liefkozen elkaar alweer en broeden op een krakkemikkig nestje en tot na de zomer nog nieuwe legsels. Bewondering is eigenlijk meer op zijn plaats voor de duif.