20 jaar Lauwersmeer

Al 20 jaar inventariseert Sovon de broedvogels in het Lauwersmeergebied. Een uniek project door zijn lange looptijd, die aansluit op de monitoring sinds de afsluiting van de Lauwerszee in 1969.

Uniek project

Sovon karteert jaarlijks broedvogels in grote natuurterreinen, veelal in opdracht van natuurbeherende instanties. Nergens in Nederland doen we dat al 20 jaar achtereen, maar wel in het Lauwersmeer. In 1999 startten we er een broedvogelmonitoringproject met Staatsbosbeheer, met drie vaste proefvlakken, een achttal additionele proefvlakken die eens in de vijf jaar geïnventariseerd werden, en integraal karteerden we o.a. Rode Lijst-soorten, zeldzame broedvogels, roof- en kolonievogels. Door de jaren heen breidde het project zich steeds verder uit. Anno 2018 inventariseren we jaarlijks 13 proefvlakken en karteren we een lange lijst van soorten integraal. Die uitbreiding hangt samen met het onderzoek naar de gevolgen van bodemdaling voor het gebied als gevolg van gaswinning door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). We werken daarbij nauw samen met ecologisch onderzoeksbureau Altenburg & Wymenga die o.a. pq-metingen, vegetatiekarteringen en muizenmonitoring uitvoeren.

Vaste Lauwersmeer-krachten Peter de Boer (l) en Romke Kleefstra (r) met twee jonge mannetjes Zeearend in het Lauwersmeer in 2017

Komen en gaan

In die 20 jaar zagen we soorten komen en gaan. Het ontdekken van het tweede zeearendennest van Nederland in 2009 was vanzelfsprekend een hoogtepunt, maar ook de vestiging van Kleine Zilverreigers en Grauwe Klauwieren. Toch zagen we ook veel soorten verdwijnen als vaste broedvogels, zoals Blauwe Kiekendief, Grauwe Kiekendief, Strandplevier, Kokmeeuw, Visdief, Zomertortel en Oeverzwaluw. Soorten waar we onze handen vol aan hebben om dat ze steeds talrijker voorkomen, zijn o.a. Grauwe Gans, Blauwborst, Snor, Boompieper, Roodborsttapuit en Graspieper. Daar staat tegenover dat bijvoorbeeld Roerdomp, Grutto, Porseleinhoen en Paapje in 20 jaar tijd beduidend schaarser werden.

Lange reeks nog langer maken

Het is een stille wens de reeks van 20 jaar met 30 jaar aan historische data uit te breiden. Sinds de afsluiting van de Lauwerszee in 1969 worden de broedvogels van het Lauwersmeer al gemonitord. De oude reeksen sluiten echter (nog) niet aan bij die van de laatste 20 jaar. Dat komt omdat vroeger het hele Lauwersmeergebied inclusief defensieterrein Marnerwaard geïnventariseerd werd, terwijl de laatste 20 jaar de focus op de eigendommen van Staatsbosbeheer ligt. Als we die reeksen op elkaar aansluiten, hebben we 50 jaar broedvogels in het Lauwersmeer. Dat doet watertanden…

Romke Kleefstra (20 jaar veldmedewerker Lauwersmeer)

Peter de Boer (17 jaar veldmedewerker Lauwersmeer)