Vogelbalans 2022: ontwikkelingen op lange termijn
Onlangs verscheen de Vogelbalans, het jaarlijkse overzicht van belangrijke ontwikkelingen bij de vogelpopulaties in Nederland. Vanwege het vijftigjarige bestaan van Sovon staat de Vogelbalans in het teken van lange tijdreeksen. Gestandaardiseerde vogeltellingen laten vaak grote veranderingen bij soorten en soortgroepen zien. Zo blijken de aantallen zaadetende zangvogels ’s winters behoorlijk af te nemen. Tegelijk nemen watervogels die zuidwestelijk in Europa overwinteren toe in Nederland, doordat ze door de warmere winters noordelijker kunnen blijven.
In de jaren 60 van de vorige eeuw werden de eerste landelijke watervogeltellingen gecoördineerd. Vanaf de jaren 70 startten broedvogeltellingen en werd Sovon in 1973 opgericht, met als doel om de eerste landelijke atlas van broedvogels te maken. In de loop van de jaren zijn er allerlei soorten tellingen bijgekomen, aangevuld met het bijhouden van broedsucces bij nesten en het ringen van broedvogels. Al deze gegevens leveren informatie op die laat zien hoe het met vogelsoorten gaat. Natuurbeheerders-, beschermers en beleidsmakers kunnen er hun voordeel mee doen.
Boerenlandvogels in mineur
De Vogelbalans bevat een overzicht van de lange termijntrends van broedvogels, waarbij de soorten zijn ingedeeld naar hun belangrijkste leefgebied. Daarin valt op dat in het boerenland de afnames overheersen. Zomertortel, Patrijs en Ringmus namen bijvoorbeeld sinds 1990 met enkele procenten per jaar af. Bij Patrijzen zijn er recent in sommige regio’s weer wat hoopvolle ontwikkelingen dankzij beschermingsprojecten, maar Zomertortel en Ringmus nemen onverminderd af. Ook in de winter wordt het stiller in het boerenland, maar dan vooral wat betreft zaadetende vogels, die last hebben van verminder voedselaanbod.
Beter voor bosvogels
De verbossing van Nederland sinds ongeveer 1930 heeft allerlei bosvogels laten verschijnen. De veroudering en het natuurlijkere bosbeheer hebben soorten als Middelste Bonte Specht en Boomklever de wind in de rug gegeven. Het beeld in bossen is echter niet alleen positief. Mezen (insecteneters) in bossen op de zandgronden laten bijvoorbeeld afnames zien, vooral in bossen met een hoge stikstofdepositie. Sovon doet daar samen met Stichting Bargerveen en Biosfeer nader onderzoek naar.
Verrassende ontwikkelingen
De Vogelbalans laat zien dat generalisten (zoals de Grauwe Gans) juist enorm zijn toegenomen. Maar ook daar zijn verrassende ontwikkelingen bij te melden, zoals het bijna verdwijnen van de Taigarietgans en de snelle afname van de Kleine Rietgans. Andere verrassingen zijn de soorten die opmerkelijk goed weten om te gaan met de klimaatopwarming, zoals de Nachtzwaluw en Bonte Vliegenvanger. Die ontwikkelingen waren lastig te voorzien en wijzen op het belang van verklarend onderzoek, waarmee mechanismen kunnen worden ontrafeld.
Lees digitaal
Lees meer over de achtergronden van veranderingen in de vogelstand in de Vogelbalans.
Bekijk hier de digitale leesversie
Vraag gratis een fysiek exemplaar aan
